…van donker naar licht…
door
IMAGO MUNDI
Jana Pieters, sopraan
Khaled Alhafez, sufi zang
Liam Fennelly, viola da gamba
Tammam Ramadan, ney
Sofie Vanden Eynde, theorbe en artistieke leiding
Bart Jacobs, orgel
Een tijdje geleden had ik het genoegen om de “Leçons de Ténèbres” van F. Couperin uit te voeren. Deze klaagliederen op teksten van Jeremia uit het Oude Testament bezingen de vernietiging van Jeruzalem in 587 voor Christus en worden in de Rooms Katholieke liturgie gezongen op witte donderdag, goede vrijdag en stille zaterdag. Deze teksten vinden hun plaats tijdens de Donkere Metten of Treurmetten. Men gebruikt hier een tenebraeluchter en na ieder gebed wordt een kaars gedoofd, wat de vlucht van de apostelen en de volgelingen van Christus symboliseert. De laatste kaars, het symbool van Christus, wordt niet gedoofd maar achter het altaar verborgen. Op Pasen wordt deze kaars weer tevoorschijn gehaald en symboliseert zo de Opstanding van Christus.
Het toeval wilde dat ik een paar dagen eerder enkele foto’s van Palmyra in Syrië zag. In de oudheid was Palmyra een oase op de Zijderoute en werd steenrijk doordat de inwoners reizende handelaren bescherming boden tegen overvallen van bedoeïenen. Zelf noemde de inwoners hun stad “Tadmoor”, hetgeen wonder of mirakel betekent. IS verwoestte deze site grotendeels.
Tijdens het spelen van de klaagliederen kwamen deze beelden mij steeds weer voor de geest en ik besloot om een programma te wijden aan het idee destructie. Er is de vernietiging van Jeruzalem, de vernietiging van Palmyra. Maar symbolisch bekeken draagt elke vernietiging de kans op een nieuwe toekomst in zich. Zo gedenken de joden hun doden op Jom Kipoer, alsook de slachtoffers van de sho’ah. Daarnaast wordt er gevast, als loutering, om vergeving te krijgen voor mogelijke misstappen het voorafgaande jaar. De mogelijkheid vergeven te worden is een bron van vreugde. De vergelijking met de wedergeboorte die de lente ons elk jaar brengt na een lange kille en doodse winter, is niet veraf.
In dit programma zullen “Leçons de Ténèbres” weerklinken van F. Couperin en M. Delalande. Daarnaast krijgt het publiek een bewerking van “Kol Nidrei” te horen voor viola da gamba en theorbe, naast een tombeau van M. Marais voor dezelfde bezetting. Dankzij improvisaties op soefi-teksten van Ibn Arabi, Al Halaj, Rumi en Ibn Al Faird kan ook de islamitische traditie laten horen hoe zij met het thema van destructie en wederopstanding omgaat.
- oude muziek van F. Couperin, M. de Lalande, M. A. Charpentier en uit een vernietigde moskee uit Aleppo
- geïmproviseerde muziek op sufiteksten
- nieuwe muziek van Frederik Neyrinck
